Kripto Terminolojisi: Bilmeniz Gereken Tüm Terimler

Kripto alanına ilk kez girmek, birkaç nedenden dolayı göz korkutucu olabilir. En göz korkutucu hususlardan biri, görünüşte kripto terminolojisinin çok fazla terim içermesidir. Öyleyse, blockchain terminolojinizi genişletmek ve tazelemek istiyorsanız, hadi başlayalım!

Bu yazıda, kripto kelime dağarcığınızı genişletmek için en önemli blok zinciri ve kripto terminolojisini inceleyeceğiz. Arbitrajdan sıfır bilgi ispatına kadar, endüstri genelinde duymanız muhtemel en önemli ve yaygın olarak kullanılan ifadelerin derinlerine dalacağız.

Kripto Terminolojisi Neden Bu Kadar Karmaşık?

Blockchain teknolojisi, kriptografi, bilgisayar bilimleri ve finans dahil olmak üzere birçok farklı disiplini ve uygulamayı içerir. Buna göre, kripto ve blok zinciri terminolojisi, birkaç “dili” bir araya getirir. Ayrıca, kripto küreseldir. Bu nedenle, kripto dilinin ince nüansları bölgeden bölgeye değişir.

Blockchain terminolojisi, çeşitli popüler kültür referanslarına sahiptir. Şimdi, eğer blok zincirine aşina değilseniz, bazı memleri veya şakaları garip bulma ihtimaliniz var. Bununla birlikte, blok zinciri terminolojisine aşina olmak, daha güçlü bir kelime dağarcığı geliştirmenize ve sektör hakkında daha fazla şey anlamanıza yardımcı olacaktır.

Kripto Terminolojisi: A – B

Airdrop: Kripto projelerinin benimsemeyi teşvik etmek için ücretsiz kripto para veya token dağıtmak için kullandığı bir pazarlama stratejisidir. Platformlar, bir airdropta ücretsiz kripto vererek, potansiyel kullanıcılara değer verirken hizmetlerini tanıtmaya çalışır.

Altcoin: Bitcoin olmayan herhangi bir kripto para birimi veya token. Bu daha az bilinen kripto para birimleri ayrıca piyasa değeri (düşük/orta değer vb.) ve yardımcı program (borsa tokeni/DeFi tokeni veya Layer-1’ler vb.) ile alt bölümlere ayrılabilir.

Application Programming Interface (Uygulama Programlama Arayüzü, API): Bu, iki uygulamanın iletişim kurmasını sağlayan bir tür aracı yazılımdır. Örneğin, API’ler bir uygulamadan fiyat akışlarını veya hava durumu verilerini alabilir ve diğerinde görüntüleyebilir.

Arbitraj: İki veya daha fazla farklı piyasa arasındaki fiyat farkından yararlanma süreci. Örneğin, bir token bir borsada daha düşük bir fiyata işlem görüyorsa, bu tokenlardan bazılarını satın alabilir ve kâr elde etmek için başka bir borsada daha yüksek bir fiyata satabilirsiniz.

(Otomatik Piyasa Yapıcı, AMM): Dijital varlıkların ticareti için emir defterleri yerine algoritmalar kullanan merkezi olmayan bir borsa (Decentralized Exchange, DEX) protokolüdür. AMM’ler, aracılar olmadan ve izne dayalı olmadan token takaslarını kolaylaştırmak için akıllı sözleşmeler, likidite havuzları ve likidite sağlayıcıları kullanır.

Blok: İşlem verilerini bir blok zinciri içinde tutan bir veri yapısı. Bloklar, henüz bir blok zinciri ağı tarafından doğrulanmayan işlemleri kaydeder. Veriler doğrulandığında, blok zincirine bir blok eklenir. Ayrıca, bu süreç değişmezdir, yani tüm ağ kabul etmeden hiç kimse onu değiştiremez.

Blok Onay Süresi: Bir işlemin yayınlandıktan sonra blok zincirine kaydedilmesi için geçmesi gereken süredir. Tipik olarak, bu ölçüm, bir ağın ortalama hızını ve madenci düğümlerinin işlemleri toplamasının ne kadar sürdüğünü ölçer.

Kripto Terminolojisi: B – C

Blok Yüksekliği: Bir blok zincirindeki blok sayısı. Bu terim, bir işlemin tarihsel konumunu belirleyebilir. Ayrıca blok yüksekliği bize belirli bir blok zincirinin boyutunu söyler.

Blok Zinciri: Bir düğüm ağı boyunca işlemlerin kaydını güvence altına alan bir tür dağıtılmış veri tabanıdır. Genel blok zincirleri, tek bir başarısızlık noktası olmaksızın merkezi değildir. Bununla birlikte, özel blok zincirleri, bu aynı ilkelerin çoğunu ancak izin verilen bir ağ üzerinden paylaşır. Ayrıca, blok zincirler değişmez bir işlem kaydı oluşturmakla birlikte kripto para birimleri oluşturmak için de bir temel niteliğindedir.

CeDeFi: Geleneksel finans endüstrisinin blok zincir ve Web3 teknolojisi dünyasıyla buluştuğu merkezi finans (CeFi) ve merkezi olmayan finansın (DeFi) birleşimidir.

Centralized Exchange (Merkezi Borsa, CEX): Merkezi mülkiyete sahip bir tür kripto para borsası. Şirket tarafından işletilen bu borsalar, fiat için kripto para yatırmak, çekmek ve satın almak ve satmak için fiat ağ geçitleri sağlar.

Coin: Genel olarak konuşursak, tüm kripto para birimleri coin’dir. Ancak, coinler ve tokenlar arasında küçük bir fark vardır. Teknik olarak konuşursak, coinler belirli bir blok zincirine özgü olan birinci nesil kripto para birimleridir.

Cold Storage (Soğuk Depolama): Kripto para birimlerini depolamak için bir tür çevrimdışı cüzdandır. Genel olarak konuşursak, soğuk depolama cüzdanları, bir USB sürücüsüne benzeyen fiziksel cihazlardır.

Consensus Algorithm (Konsensüs Algoritması): Dağıtılmış bir ağın veri değerleri üzerinde güvenilir bir şekilde anlaşmaya varmasının bir yolu olarak tanımlanabilir. Bu bilgisayar süreçleri, blockchain ağlarının işlemlerin geçerli olduğunu kabul etmesini sağlar. Popüler örnekler arasında çalışma kanıtı (Proof-of-Work, PoW) ve Stake Kanıtı (Proof-of-Stake, PoS) bulunur.

Cryptocurrency (Kritpto Para): Kriptografi ve blok zinciri teknolojisini kullanan dijital para birimleridir. Kripto para birimleri, hükümetlerin veya bankaların yetki alanı dışında çalışan varlıklar ve bir değişim aracıdır.

Kripto Terminolojisi: D – F

Decentralized (Ademi merkeziyetçilik): Faaliyetlerin herhangi bir merkezi otoriteden veya tek bir başarısızlık noktasından şeffaf bir şekilde dağıtıldığı bir organizasyon yapısı.

Decentralized Application (Merkezi Olmayan Uygulama, dApp): Merkezi olmayan, akıllı sözleşmeler, blok zinciri ve kripto para birimleri kullanan uygulamalardır. Ayrıca, dApp’ler, tek bir başarısızlık noktası olmadan bir topluluk yönetişim modeli kullanarak çalışma eğilimindedir.

Decentralized Autonomous Organization (Merkezi Olmayan Otonom Organizasyon, DAO): Kararların otomatik ve şeffaf olduğu bir organizasyon türleridir. Kurallar akıllı sözleşmelere kodlanır ve anlaşmalar, merkezi bir otorite yerine oy kullanan üyeler tarafından yapılır.

Decentralized Exchange (Merkezi Olmayan Borsa, DEX): Merkezi yetkisi olmayan bir kripto borsasıdır. Merkezi borsalardan farklı olarak, DEX kullanıcıları varlıklarının velayetine sahiptirler.

Decantralized Finance (Merkezi Olmayan Finans, DeFi): Kamu blokajlarında çalışan bir dizi akıllı sözleşmeye dayalı izinsiz finansal uygulamalardır. DeFi, eski finansal sistemin dışında bulunur. DeFi protokolleri, tek bir hata noktasını önlemek için dağıtılmış defter teknolojisine dayalı olarak dağıtık sahiplik prensiplerini kullanır.

Ethereum Virtual Machine (Ethereum Sanal Makinesi, EVM): Ethereum’da dApp’ler için bilgisayar programları örnekleri oluşturmaya yönelik bir hesaplama motorudur.

Fiat: Devletin çıkardığı ve ulusal banka tarafından dağıtılan para. Bu, banka hesabınızda gördüğünüz paradır.

Fork (Çatal): İki tür “çatal” vardır, biri hard fork olarak bilinen sert çatal ve diğeri ise soft work olarak bilinen yumuşak çatal. Bir blok zincirinin kuralları değiştiğinde ve zincir ikiye bölündüğünde bir hard fork oluşur. Bir sert çatalın ardından, bir zincir eski kurallar dizisini takip eder ve yeni zincir farklı bir dizi kuralı takip eder. Ayrıca bir çatal, blok zinciri toplulukları içindeki bölünmeleri temsil edebilir. Bunun örnekleri arasında Ethereum Classic ve Bitcoin Cash sayılabilir. Ancak, yumuşak çatal, bir yazılım güncellemesi gibi çalışabilir. Ayrıca, yumuşak çatalların iki ayrı zincirle sonuçlanması gerekmez.

Fundamental Analysis (Temel Analiz, TA): Çeşitli makroekonomik faktörleri göz önünde bulundurarak bir varlığın gerçek değerini ölçmenin bir yolu.

Kripto Terimleri: G – H

Gas Fee (Gaz ücreti): Bu, genellikle “gaz ücreti” olarak adlandırılan bir ücret türüdür. Örneğin, Ethereum’da bir işlem gerçekleştirmek için belirli bir miktarda ETH’ye sahip olmanız gerekir. Bu ücret, ağ tıkanıklığına ve mevcut düğümlerin sayısına göre dalgalanır.

Genesis Block: Madenciliği yapılan ve bir blok zincirine eklenen ilk blok.

Halving (Yarılanma): Bir kripto para biriminin madenciliği için blok ödülü yarıya indirilmesi. Bu genellikle yeni bir pazar döngüsü anlamına gelir.

Hash: Bir blok zinciri içindeki blokları tanımlayan benzersiz bir karakter dizisi. Ayrıca hash’ler, işlemlerde alıcı ve satıcılarla ilgili alfanümerik kod hesaplamalarıdır. Bu matematiksel işlev, bir blok zinciri ağındaki işlemlerin geçerliliğini sağlar.

Ayrıca hash, bir formül tarafından oluşturulan bir karakter dizisidir. Hash işlemi, hash olarak bilinen bir sonuç üretmek için verileri bir formüle koymayı içerir. Ayrıca, içlerine konulan veri miktarından bağımsız olarak, hashler her zaman aynı uzunluktadır. Buna göre, hash işlevleri herhangi bir rastgele boyuttaki veriyi sabit bir değere eşleyebilir.

Hashing Algoritması: Bu, madencilerin bir blok zinciri ağı boyunca işlemleri işlemek için çözmesi gereken karmaşık matematiksel problemlerin kurallarını belirler.

HODL: “Hold on for dear life, Sevgili yaşam için bekle”. Bir “hodler”, yatırımlarını uzun süre elinde tutan kişidir.

Kripto Para Terminolojisi: I – M

Initial Coin Offering (İlk Coin Arzı, ICO): İlk halka arza (IPO) benzer, ancak hisse yerine kripto kullanan bir bağış toplama yöntemidir.

Interoperability (Birlikte Çalışabilirlik): Bir uygulamanın veya teknolojinin birden çok blok zinciri ağında çalışma yeteneğini temsil eder.

Liquidity Pool (Likidite Havuzu): Likidite sağlayıcıları (LP’ler) bir likidite havuzuna para yatırabilir. Çoğu zaman, bu likidite, bir DEX’te token takaslarını kolaylaştırır. Likidite sağlayıcısı olmak, token sahiplerinin atıl varlıklarını ödünç vererek işlem ücreti kazanmalarını sağlar. Bu, pasif bir gelir elde etmenin harika bir yolu olabilir. Ancak, fonlar risk altındadır ve finansal kayıplar meydana gelebilir.

Metaverse: Fütürizm ve bilim kurgu unsurları içeren bir dizi sanal alan ve blok zinciri oyun platformu. Daha fazla detay için benzersiz Metaverse makalemizi okuyabilirsiniz.

Mining (Madencilik): Bu, yeni kripto para birimlerinin dolaşıma girmesi ve işlemlerin nasıl onaylanması gerektiği ile ilgilidir. Örneğin, Bitcoin madenciliği, işlemleri onaylamak için karmaşık matematiksel denklemleri çözmek için rekabet eden güçlü bilgisayarlar (veya “madencilik” teçhizatları) gerektirir. Denklemi ilk çözen “madenci” blok zincirine bir işlem bloğu ekleyebilir.

Kripto Terminolojisi: N – S

Node (Düğüm): Bir blok zinciri ağına bağlanan bilgisayarlardan her biri.

Non-Fungible Token (NFT): USD, BTC veya ETH gibi takas edilebilir varlıklar değiştirilebilir. Bununla birlikte, NFT’ler benzersiz veri kümelerini temsil eder. Ayrıca, NFT’ler blok zincirindeki herhangi bir varlığın velayetini etkin bir şekilde kanıtlayabilir.

Oracle: Akıllı sözleşmelerin ve blok zincirlerin gerçek dünyadaki, zincir dışı verilere bağlanmasını sağlayan bir üçüncü taraf hizmeti.

Proof-of-Stake (PoS): Kripto işlemlerinin doğrulanması için bir fikir birliği mekanizması. Bir PoS mekanizması kullanan blok zinciri ağları, işlemlerin doğru ve güvenli olması için doğrulayıcıların fonları kilitlemesini gerektirir. Buna göre, ağı kandırmaya çalışan herhangi bir kötü niyetli aktör düğüm hissesini kaybedebilir.

Proof-of-Work (PoW): Bir tarafın belirli bir miktarda hesaplama çabası harcadığını kanıtlayabileceği bir tür kriptografik kanıt. Ayrıca PoW, Bitcoin ağı tarafından işlemleri doğrulamak için kullanılan fikir birliği algoritmasıdır.

Satoshi Nakomoto: Bitcoin ağını dünyaya tanıtan kişi veya zümreyi temsil eden takma ad. Ayrıca “satoshi” veya “sat”, Bitcoin’in bölünebileceği en küçük birimdir. Ayrıca, bir Bitcoin’de (BTC) 100 milyon satoshi vardır.

Technical Analysis (Teknik Anliz, TA): Grafik modellerini ve geçmiş fiyatları kullanarak fiyat hareketlerini değerlendirmek için bir ticaret disiplini.

Token: Bu blok zincirinin yerel varlığı olmayan (kendisine has blok zinciri olmayan) herhangi bir tür kripto para birimi.

Token Burn: Tokenların, arzlarını azaltmak için kasıtlı olarak kullanılamaz bir cüzdana, bazen “yakma adresi” olarak adlandırılan cüzdanlara gönderilme işlemi.

Wallet (Cüzdan): Kripto varlıklarınızı sakladığınız yer. Bir kripto cüzdanı, işlemlerin kimliğini doğrulamak için bir parola gibi çalışan bir cüzdan adresi (public key) ve bir tohum cümlesi (private key) ile birlikte çalışır.

Web3: İnternetin yeni nesli Web3, merkezi bir otorite olmaksızın halka açık blok zincirlerinde çalışan bir dizi izinsiz, birlikte çalışabilir protokol ve dApp’lere atıfta bulunur. Web 3.0 süreci ve hakkında daha detaylı bilgi sahibi olmak için benzersiz makalemizi yukarıdaki bağlantıya tıklayarak okuyabilirsiniz.

Web3 Tarayıcıları: Web3 tarayıcıları, gizliliği koruyan özelliklere ve dApp entegrasyonlarına sahip açık kaynaklı web tarayıcılarıdır.

Yield Farming: Bu, tokenlerinizi kullanmak ve faiz kazanmak için verdiğiniz bir yatırım stratejisidir. Süreç, varlıkları yatırmak için en yüksek faiz oranlarını elde etmek için çoklu likidite havuzları ve DeFi protokolleri arasında geçiş yapmayı kapsar.

Zero-Knowledge Proof (Sıfır Bilgi Kanıtı, ZK-Proof): Kriptografide bir tarafın bir veya daha fazla tarafa bir ifadenin doğru olduğunu başka herhangi bir bilgiyi açıklamadan kanıtlayabildiği bir protokol veya yöntem.

10x: 10x, ilk yatırımınızın on katı veya %1.000 olan bir kâr elde etmek anlamına gelir. Örneğin, 400 dolarınız olsaydı, ikiye katlamak size 2 kat verirdi. Ancak, onu 4.000 dolara çevirmek size 10 kat verir. Aynı şekilde, 100x size 40.000 dolar ve 1000x size 400.000 dolar verir!