Kripto Para Nedir? • Dev Rehber
Özünde, kripto para birimleri genellikle internet üzerinden kullanılmak üzere tasarlanmış merkezi olmayan dijital para birimleridir. 2008’de piyasaya sürülen Bitcoin ilk kriptopara birimiydi ve açık ara en büyük, en etkili ve en popüler birim olmaya devam ediyor. O zamandan beri, Litecoin ve Ethereum gibi diğer kripto varlıklar, hükümetler tarafından basılan paraya dijital alternatifler olarak büyüdü
Genel Not: Makaleye konu Blockchain ayrıca “Blok Zinciri” olarak Türkçeleştirilmiştir. Bu makale boyunca, bu kullanımlar arasında geçiş yapacağız
Kripto Para Nedir? • Temel Özellikler
- Piyasa değerine göre en popüler kripto para türleri Bitcoin, Ethereum, Binance Coin ve Cardano‘dur. Diğer iyi bilinen kripto varlıklar arasında Polkadot, Uniswap ve IOTA bulunur. Bazıları yapı, algoritma ve çalıştırdıkları Blockchain teknolojisi bakımından Bitcoin’e benzer. Diğerleri farklı teknolojilere dayanır veya değer aktarımından daha fazlasını yapmalarına izin veren yeni özelliklere sahiptir.
- Kripto varlıklar, banka veya ödeme işlemcisi gibi üçüncü taraf aracılara ihtiyaç duymadan çevrimiçi olarak değer aktarmayı mümkün kılar ve düşük ücretler karşılığında neredeyse anında, 7 gün 24 saat küresel olarak değer aktarımına izin verir.
- Kripto varlıklar genellikle herhangi bir hükümet veya başka bir merkezi otorite tarafından verilmez veya kontrol edilmez. Ücretsiz, açık kaynak kodlu yazılım çalıştıran eşler arası (P2P) bilgisayar ağları tarafından yönetilirler.
- Bir banka veya devlet tarafından yönetilmiyorsa, kripto paralar güvenli mi? Güvenlidir çünkü tüm işlemler blok zinciri (Blockchain) adı verilen bir teknoloji tarafından yönetilir.
- Bir kripto para birimi blok zinciri, bir bankanın kayıt defterine benzer. Her para biriminin, o para birimi kullanılarak şimdiye kadar yapılmış her bir işlemin doğrulanmış bir kaydı olan kendi blok zinciri vardır.
- Bir bankanın defterinin aksine, bir kripto Blockchain’i tüm ağ katılımcıları arasında dağıtılır (Yani tüm katılımcılar bu kayıtları bilgisayarlarına indirebilir ve doğrulayıcı olabilir).
- Hiçbir şirket, ülke veya üçüncü taraf bunun kontrolünde tamamen söz sahibi olamaz.
Kripto Para Anahtar Kelimeler
Aktarılabilirlik
Kripto paralar, dünyanın diğer tarafındaki insanlarla işlemleri yerel markette nakit ödeme yapmak kadar sorunsuz ve kolay hale getirir.
Gizlilik
Kripto varlık birimleri ile ödeme yaparken, bankalar gibi üçüncü taraf kuruluşlara gereksiz kişisel bilgiler vermenize gerek yoktur. Bu, finansal bilgilerinizin bankalar, ödeme hizmetleri, reklam verenler ve kredi derecelendirme kuruluşları gibi üçüncü şahıslarla paylaşılmaya karşı korunduğu anlamına gelir. İnternet üzerinden hassas bilgilerin gönderilmesi gerekmediğinden, finansal bilgilerinizin ele geçirilmesi veya kimliğinizin çalınması riski çok azdır.
Güvenlik
Bitcoin, Ethereum, Tron, Tezos ve Bitcoin Cash dahil olmak üzere hemen hemen tüm kripto para birimleri, büyük miktarda hesaplama gücü ile sürekli kontrol edilen ve doğrulanan, Blockchain adı verilen teknoloji kullanılarak güvence altına alınır.
Taşınabilirlik
Kripto para varlıklarınız bir finans kurumu veya hükümete bağlı olmadığından, küresel finans sisteminin ana aracılarından herhangi birine veya gerçek kişiye kolayca fon transferi sağlayabilirsiniz.
Şeffaflık
Bitcoin, Ethereum, Tezos ve Bitcoin Cash ağlarındaki her işlem istisnasız herkese açık olarak yayınlanır. Bu, işlemlerin manipülasyonuna, para arzını değiştirmeye veya platformu oluşturan kuralları (kodları) değiştirmeye yer olmadığı anlamına gelir.
Güvenlik
Bitcoin’i destekleyen ağ hiçbir zaman saldırıya uğramadı. Ve kripto para birimlerinin arkasındaki temel fikirler, onları güvenli hale getirmeye yardımcı oluyor: sistemler izinsiz ve temel yazılım açık kaynaklıdır, yani sayısız bilgisayar bilimcisi ve kriptograf ağları bu yazılımları inceleyebilir ve hatta daha iyisini yapmaya çalışabilir.
Kripto Para Neden Finansın Geleceğidir?
Kripto varlıklar, geleneksel bankacılık sistemine ilk alternatiftir ve önceki ödeme yöntemlerine ve geleneksel varlık sınıflarına göre güçlü avantajlara sahiptir. Bunları Endüstri 4.0 süreci gibi Para 2.0 süreci olarak düşünün. – İnternete özgü yeni bir nakit türü. Bu, ona dünyanın şimdiye kadar gördüğü en hızlı, en kolay, en ucuz, en güvenli ve en evrensel değer aktarımı yapma potansiyelini veriyor.
- Kripto para birimleri, mal veya hizmet satın almak için kullanılabilir veya bir yatırım stratejisinin parçası olarak tutulabilir, ancak herhangi bir merkezi otorite tarafından manipüle edilemez.
- Dijital para birimleri, nerede doğduğunuza veya nerede yaşadığınıza bakılmaksızın fırsat eşitliği sağlar. Akıllı telefonunuz veya internete bağlı başka bir cihazınız olduğu sürece, herkesle aynı kripto erişimine sahipsiniz.
- Kripto para birimleri, insanların ekonomik özgürlüğünü dünya çapında genişletmek için benzersiz fırsatlar yaratır. Dijital para birimlerinin temel sınırsızlığı, vatandaşların birikimleri üzerinde sıkı hükümet kontrollerinin olduğu ülkelerde bile serbest ticareti kolaylaştırır. Enflasyonun önemli bir sorun olduğu yerlerde, kripto varlıklar, tasarruflar ve ödemeler için işlevsiz fiat para birimlerine bir alternatif sağlayabilir.
- Daha geniş bir yatırım stratejisinin parçası olarak, kripto varlıklara çok çeşitli şekillerde yaklaşılabilir. Bir yaklaşım, Bitcoin gibi bir şeyi satın almak ve tutmaktır, ki bu 2008’de neredeyse sıfır değerden birim başına on binlerce dolara yükselmiştir. Bir diğeri, dalgalanma yaşayan kripto para birimlerini alıp satımına dayanan arbitraj strateji olabilir.
- Riski en aza indirmek isteyen kriptoya meraklı yatırımcılar için bir seçenek , itibari paralara endexlenmiş sanal para birimleri olan Stable Coin (Türkçesi ile Stabil Coin) lerdir. Geleneksel bir para biriminin istikrarı ile uluslararası olarak hızlı ve ucuz bir şekilde para transfer etme yeteneği de dahil olmak üzere kripto avantajlarını sunar.
Stablecoin Nedir?
USD Coin, USDT (Tether), Stable Coin adı verilen bir kripto para birimi örneğidir. Bunları kripto dolar olarak düşünebilirsiniz oynaklığı en aza indirmek ve faydayı en üst düzeye çıkarmak için tasarlandılar. Stablecoins, fiat para birimlerinin değerleme kararlılığı ile kriptoların en iyi özelliklerinden bazılarını (kesintisiz küresel işlemler, güvenlik ve gizlilik) sunar.
- Stabilcoinler itibari paralara endexlenmiş sanal para birimleridir.
- Sonuç olarak, değer değişimlerinin günden güne oynak bir şekilde değişme olasılığı daha düşüktür.
Kripto Paraların Geleceği
Uzmanlar genellikle kriptonun mevcut finansal sistemimizin eksikliklerine çözüm sağlayabileceği yollardan bahseder. Yüksek ücretler, kimlik hırsızlığı ve aşırı ekonomik eşitsizlik mevcut finansal sistemimizin talihsiz bir parçasını oluşturur. Dijital para birimlerine güç veren teknoloji, finans endüstrisinin ötesinde, tedarik zincirlerinde devrim yaratmadan yeni, merkezi olmayan internetin kurulmasına kadar geniş bir potansiyele sahiptir.
Kripto Para Nasıl Çalışır?
Bitcoin ilk ve en iyi kripto para birimidir, ancak binlerce kripto varlık türü vardır. Litecoin ve Bitcoin Cash gibi birçoğu, Bitcoin’in temel özelliklerini paylaşır, ancak işlemleri gerçekleştirmenin yeni ve alternatif yollarını keşfetmek üzere ortaya atılmışlardır. Diğerleri daha geniş bir özellik yelpazesi sunar. Örneğin Ethereum, merkeziyetsiz uygulamaları çalıştırmak ve sözleşmeler oluşturmak için kullanılabilir. Bununla birlikte, dördü de, kripto varlıkların nasıl çalıştığını anlamanın anahtarı olan Blockchain adı verilen bir fikre dayanıyor.
- En basit haliyle, Blockchain; sürekli büyüyen, kümülatif, merkezi olmayan işlem kayıtları listesi olarak tanımlanabilir. Örneğin, Bitcoin blok zinciri, birisinin Bitcoin gönderip aldığı her işlemin kaydıdır. Bu işlem listesi, çoğu kripto para birimi için temeldir, çünkü banka gibi üçüncü taraf bir doğrulayıcıdan geçmek zorunda kalmadan birbirini tanımayan kişiler arasında güvenli ödemelerin yapılmasını sağlar.
- Blockchain teknolojisi de heyecan verici çünkü kripto varlıkların ötesinde birçok kullanım alanı var. Blockchainler, tıbbi araştırmaları keşfetmek, sağlık hizmeti kayıtlarının paylaşımını iyileştirmek, tedarik zincirlerini düzene koymak, internette gizliliği artırmak ve çok daha fazlası için kullanılıyor.
- Hem Bitcoin hem de Bitcoin blok zincirinin arkasındaki ilkeler, ilk olarak 31 Ekim 2008 tarihinde Satoshi Nakamoto adıyla geçen bir kişi veya grup tarafından yayınlanan white paper’da çevrimiçi olarak ortaya çıktı.
- Blok zinciri defteri, ağdaki tüm bilgisayarlara dağıtılır ve blok zincirinin doğruluğunu sürekli olarak teyit eder. Bu, hacklenebilecek, çalınabilecek veya manipüle edilebilecek hiçbir merkezi kasa, varlık veya veritabanı olmadığı anlamına gelir.
Ana kavram: Kripto para birimleri, jeton sahipliğini güvenli ve dağıtılmış bir deftere aktarmak için genel-özel anahtar (Public Key-Private Key) adı verilen bir teknoloji kullanır. Özel anahtar, ağda değer gönderebileceğiniz, asla kimseyle paylaşılmaması gereken ultra güvenli bir paroladır. İlişkili bir genel anahtar, ağda değer aktarımını sağlamak için başkalarıyla serbestçe ve güvenli bir şekilde paylaşılabilir. Açık anahtardan, özel anahtarınızın tahmin edilmesi imkansızdır (yani neredeyse).
Genel Not: Public Key ve Private Key kavramlarına yabancı olmanızın nedeni Binance, Coinbase ve BtcTurk gibi merkezi kripto para borsalarını kullanmanızdır.
Kripto Para Madenciliği Nedir?
Çoğu kriptopara birimi, merkezi olmayan (eşler arası olarak da bilinen) bir bilgisayar ağı aracılığıyla ‘çıkarılır’. Ancak madencilik yalnızca daha fazla Bitcoin veya Ethereum üretmez –aynı zamanda halka açık blok zinciri defterini sürekli olarak doğrulayarak ve yeni işlemler ekleyerek ağı güncelleyen ve güvence altına alan bir mekanizmadır.
- Teknik olarak, bilgisayarı ve internet bağlantısı olan herkes madenci olabilir. Ancak heyecanlanmadan önce madenciliğin her zaman karlı olmadığını belirtmekte fayda var. Madencilik yaptığınız kripto para birimine, bilgisayarınızın Hash rate değerine ve bölgenizdeki elektrik maliyetine bağlı olarak, madenciliğe kripto varlık biriminde kazandığınızdan daha fazla para harcayabilirsiniz.
- Sonuç itibariyle, bugünlerde çoğu kripto para madenciliği, bu konuda uzmanlaşmış şirketler veya tümü hesaplama güçlerine katkıda bulunan büyük birey grupları (mining pool, madencilik havuzları) tarafından yapılmaktadır.
- Ağ, madencileri blok zincirinin doğrulanmasına ve korunmasına katılmaya nasıl teşvik ediyor? Yine, Bitcoin’i örnek olarak ele alırsak, ağ, dünyadaki tüm madencilik teçhizatlarının bir matematik problemini ilk çözen olmak için yarıştığı ve aynı zamanda blok zincirini yeni işlemlerle doğrulayan ve güncelleyen bir ödül yarışına sahip. Kazanan madencilere Bitcoin blok ödülü verilir.
Kripto Paralar Neden Değerlidir?
Tüm mal ve hizmetler gibi kripto varlıkların ekonomik değeri de arz ve talepten gelir. Arz, ne kadar kullanılabilir olduğunu ifade eder – örneğin, herhangi bir anda satın alınabilecek kaç adet Bitcoin olması gibi. Talep ise, insanların ona sahip olma arzusunu ifade eder -kaç kişinin Bitcoin satın almak istediği ve onu ne kadar güçlü istediği gibi. Bir kripto varlık biriminin değeri her zaman her iki faktörün de dengesi olacaktır.
Kripto Paralar Nasıl Saklanır?
Kripto depolamak, nakit depolamaya benzer, bu da onu hırsızlık ve kayıplardan korumanız gerektiği anlamına gelir. Kriptoyu hem çevrimiçi hem de çevrimdışı saklamanın birçok yolu vardır. Kripto varlıklar için güvenli cüzdanlar hakkında daha detaylı bilgiye sahip olmak için En İyi Kripto Para Cüzdanı Hangisi? adlı makalemizi okuyabilirsiniz.
- Kripto para yatırımcıları bir bilgisayar, tablet veya telefon üzerinden hesaplarında oturum açarak kriptoyu güvenli bir şekilde saklayabilir, gönderebilir, alabilir ve dönüştürebilir. Değer varlıklarınızın kötü niyetli kişilerin erişiminden koruyacak cüzdanınızı seçmek için yukarıda bağlantısı verilen makaleyi okumanız yeterli olacaktır.
Kripto Para ile Fiat Para Arasındaki Farklar
Bu makale de dahil (Kripto Para Nedir?) burada bulunan ifadeler, grafikler ve görseller hiçbir şekilde yatırım tavsiyesi olmayıp sadece inceleme ve rehber niteliği taşımaktadır. İlgili kripto para birimine yatırım yapmadan önce mutlaka finans danışmanınızla görüşmelisiniz. Cedkan’da yayınlanan hiçbir makale veya yazarı, yatırım ürün ya da hizmetlerinden doğan veya doğduğu iddia edilen hiçbir zarar veya kayıptan dolaylı ya da doğrudan sorumlu tutulamaz.
